اولین سازمان غیرمتمرکز خودمختار (DAO) که در سال ۲۰۱۶ تاسیس شد، برای اولین بار عرضه اولیه توکن برگزار کرد و برای اعطای حق رأی به اعضای جامعه خود، شروع به فروش توکن حاکمیتی (Governance Token) کرد. جالب اینجاست که با این عرضه اولیه، ۱۲۰ میلیون دلار تأمین مالی صورت گرفت و این شد بزرگ ترین عرضه اولیه بازار رمزارزها تا همین امروز!
توکن های حاکمیتی، رمزارزهایی هستند که دارندگان آنها حق رأی در حاکمیت مشارکتی پروژه های مبتنی بر فناوری بلاکچین را دارند. البته توزیع قدرت در پروژه های گوناگون با هم متفاوت است. در بعضی از پروژه ها، هر چه شما توکن های حاکمیتی بیشتری داشته باشید، قدرت و حق رأی بیشتری هم دارید. اما در برخی دیگر از پروژه ها، برای قدرت شما سقف معینی در نظر گرفته میشود. البته تنها کاربرد توکن های حاکمیتی، برخورداری از حق رأی نیست. علاوه بر آن، اعضا میتوانند از طریق استیکینگ (Staking) توکن ها، پرداخت وام و همچنین فارمینگ (Farming)، سود کسب کنند. اما تفاوت بین توکن کاربردی و توکن حاکمیتی چیست؟ آیا این دو با هم فرقی هم دارند؟ کدام یک از این دو بهتر از دیگری است؟
تفاوت توکن حاکمیتی با توکن کاربردی چیست؟
پیش تر درباره مفهوم توکن های حاکمیتی حرف زدیم. حالا اگر بخواهیم مفهوم توکن های کاربردی را به زبان ساده بگوییم، توکن های کاربردی رمزارزهایی هستند که برای کاربرد خاصی طراحی شده اند. این توکن ها اکثر مواقع مخصوص شبکه بلاکچین بومی هستند. برای مثال، توکن بایننس کوین (BNB)، یک توکن کاربردی است و با استفاده از این توکن، پرداخت هزینه ها در شبکه بایننس صورت میگیرد.
اما مالکیت توکن های کاربردی، هیچ قدرت حاکمیتی برای دارنده ندارد. مثلا مالکان بایننس کوین فقط در زمینه فهرست شدن ارزهای دیجیتال جدید در صرافی بایننس حق رأی دارند و غیر از آن هیچ دسترسی دیگری ندارند. پس توکن های حاکمیتی، به نوعی مدل ارتقا یافته توکن های کاربردی به حساب می آیند، چون این توکن ها علاوه بر حق رأی، امکان استیک کردن، پرداخت وام و غیره را هم برای دارندگان خود به ارمغان می آورند.
توکن‌های‌حاکمیتی چه اهمیتی دارند؟
سیستم دیفای طوری طراحی شده که کسی در آن احساس نکند جا مانده و دستش از همه جا کوتاه است. از طریق توکن های حاکمیتی، توسعه دهندگان پروژه با اعضای جامعه وارد تعامل میشوند و در نتیجه خیلی راحت تر نقاط ضعف و قوت پروژه هایشان را شناسایی میکنند. درضمن، گهگاهی اعضای جامعه، ایده های بی نظیری برای ارتقای پروژه ها مطرح میکنند که حتی فکرش هم به سر هیچ توسعه دهنده ای نمیرسد!
علاوه بر این ها، حاکمیت مشارکتی به کاربران این اجازه را میدهد که فعالانه در قراردادهای هوشمند تغییر ایجاد کنند. در نتیجه حتی اگر یک گروه ناشناس به دفتر کل پروژه حمله کند، دارایی ها را بدزدد یا هر فعالیت مخرب دیگری انجام دهد، کاربران و توسعه دهندگان مجبور نمیشوند به شبکه دیگری نقل مکان کنند. مثلا یک سری پروژه ها ماژول کدی دارند که میتواند به کاربران مخرب دسترسی داشته باشد، یا گاهی پروتکل های خاصی در پروژه وجود دارد که در حال حاضر از بین رفته و شما به دنبال راهی برای حذف آنها از بلاکچین هستید. این کارها را میتوان از طریق رای گیری به کمک توکن های حاکمیتی انجام داد. با مشارکت دارندگان توکن و کسب آرای کافی، میتوان این پروتکل ها را تغییر داد یا به کل حذف کرد.
به طور کلی وقتی در هر کسب و کاری، کاربران اجازه مشارکت در فرآیند مدیریت آن را داشته باشند و گهگاهی در سود و زیان کسب و کار شریک باشند، انگیزه بیشتری برای کمک به رشد هر چه بیشتر آن پیدا میکنند. پس حاکمیت مشارکتی با کمک توکن حاکمیتی، بدون شک باعث پیشرفت پروژه های دیفای میشود.
مزایا و معایب این نوع توکن
توکن حاکمیتی در حال حاضر تنها راهی است که برای دستیابی به هدف غیرمتمرکز سازی پروژه های دیفای وجود دارد. بدون این توکن ها، اعضا نمیتوانند کنترلی روی پروژه ها داشته باشند. درضمن، این توکن ها بین اعضای جامعه پروژه های مختلف، فرصت بحث و گفتگو ایجاد میکنند. حکمرانی مشارکتی در پروژه ها باعث پاسخگو شدن توسعه دهندگان میشود و در عین حال، زمینه را برای شفافیت هر چه بیشتر فراهم میکند.
اما خب، نباید فراموش کنیم که توکن حاکمیتی بدون ایراد نیست. وقتی بحث رأی دادن به میان می آید، نباید از این موضوع غافل شد که افرادی که از حق رأی برخوردار هستند، لزوما رأی دادنشان برای گرفتن بهترین نتیجه ممکن نیست. خیلی از اوقات، افراد به خاطر منافع شخصی، از قدرتشان سوءاستفاده میکنند. حکمرانی مشارکتی، یک مدل دموکراسی ایجاد میکند که در آن کمتر کسی مسئولیت تصمیمات اشتباه خود را میپذیرد و همه همیشه در تلاشند تا تقصیرها را بر گردن دیگران بیندازند.
موضوع مهم دیگری که به هیچ وجه نمیشود نادیده اش گرفت، وجود نهنگ ها (همان سرمایه گذاران بزرگی که سهم بزرگی از ارزهای دیجیتال را در اختیار دارند) است. مالکان کوچک تر همیشه نگران این هستند که نهنگ ها برای تأمین منافع شخصی خودشان، تصمیماتی بگیرند که به بقیه ضرر برسانند. برای همین هم باید همیشه تدابیری اندیشیده شود که در هر پروژه، هیچ کس نتواند مالک بیش از ۵۰ درصد از توکن های حاکمیتی شود.
علاوه بر این موارد، توکن های حاکمیتی میتوانند نوسانات بسیاری در شبکه ایجاد کنند. هر رای گیری و یا تغییری که در شبکه ایجاد میشود، روی نرخ آن توکن تاثیر مستقیم دارد. این تاثیرگذاری ممکن است به ضرر پلتفرم مورد نظر باشد و قیمت آن را به طور محسوسی کاهش دهد.
جمع بندی
ما در این مطلب از سایت آکادمی ارزهای دیجیتال رضا شیرازی به بررسی مفهوم توکن حاکمیتی و کاربردهای اصلی آن پرداختیم. به طور کلی، توکن های حاکمیتی پایه و اساس ویژگی غیرمتمرکز بودن فناوری بلاکچین هستند. فروم ها و انجمن ها همیشه پر از افراد جدید و ایده های نابی هستند که هدفشان بهبود پروژه و افزایش ارزش آن است. توکن های حاکمیتی به این دسته از افراد فرصت نقش آفرینی میدهند. با این حال، همانطور که اشاره کردیم، این مدل حکمرانی هم مثل سایر روش ها، بدون ایراد نیست و باید طوری عمل کرد که معایب آن تا حد ممکن، کاهش یابد. نظر شما چیست؟
